İstanbul Barosu'na kayıtlı olan Avukat Mehmet Genç, mezun olduğu tarihten bu yana avukatlık mesleğini aralıksız olarak sürdürmektedir. İstanbul Barosu bünyesinde kurduğu avukatlık bürosuyla Ceza Hukuku, Miras Hukuku, Gayrimenkul Hukuku, Bilişim Hukuku başta olmak üzere birçok hukuk alanında avukatlık faaliyeti göstermektedir.
Devamını Oku
HAGB nedir? Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), sanık hakkında verilen mahkûmiyet hükmünün hukuken var olmakla birlikte açıklanmamasını ifade eder. Yani mahkeme suçun işlendiği kanaatine varır ancak hükmün sonuç doğurmasını belirli şartlar gerçekleşene kadar erteler. Bu kurumun hukuki dayanağı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 231. maddesidir.
HAGB kararı verilmesi hâlinde sanık beş yıllık denetim süresine tabi tutulur ve bu süre sorunsuz tamamlanırsa açıklanmayan hüküm ortadan kaldırılarak dava düşer.
Cezanın ertelenmesi ise mahkeme tarafından verilen hapis cezasının infazının, sanığın kişisel özellikleri ve yeniden suç işlemeyeceğine dair kanaat nedeniyle ertelenmesidir. Burada mahkûmiyet hükmü açıklanır ve kesinleşir; sadece cezanın infazı belirli koşullar altında geri bırakılır.
HAGB Şartları
HAGB’nin Sonuçları
Cezanın Ertelenmesi Şartları
Cezanın Ertelenmesinin Sonuçları
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) ile cezanın ertelenmesi, benzer amaçlara sahip olsa da uygulanma koşulları bakımından belirgin farklılıklar içerir ve uygulamada en çok “cezanın ertelenmesi farkı” üzerinden ayırt edilir. HAGB, iki yıl veya daha az süreli hapis ya da adlî para cezaları için mümkünken; cezanın ertelenmesi yalnızca iki yıl veya altındaki hapis cezaları için uygulanabilir. HAGB’de sanığın kasıtlı suçtan mahkûmiyetinin bulunmaması kesin bir şartken, cezanın ertelenmesinde önceki mahkûmiyetler hâkimin takdirine bırakılmış olup mutlak bir engel değildir. Ayrıca HAGB’de mağdurun uğradığı zararın tamamen giderilmesi zorunlu iken, cezanın ertelenmesinde bu durum şart olmayıp yalnızca değerlendirmeyi etkileyen bir unsurdur. HAGB için sanığın açık rızası gerekirken cezanın ertelenmesi sanığın kabulüne bağlı değildir. Bu yönleriyle iki kurum, özellikle uygulama şartları ve sonuçları bakımından birbirinden net biçimde ayrılır.
HAGB’de sanığın kasıtlı suçtan sabıkasının olmaması zorunludur; oysa cezanın ertelenmesinde önceki kasıtlı mahkûmiyet kesin bir engel değildir ve hâkimin takdirine bağlıdır. Ceza sınırı bakımından HAGB, iki yıl veya altındaki hapis ve adlî para cezalarına uygulanabilirken; cezanın ertelenmesi yalnızca iki yıl veya altı hapis cezaları için geçerlidir. Zarar giderimi ise HAGB’de mutlaka yerine getirilmesi gereken bir şartken, cezanın ertelenmesinde zorunlu olmayıp sadece olumlu değerlendirmeye katkı sağlar.
HAGB’de sanık, genellikle 5 yıl (çocuklar için 3 yıl) süren bir denetim dönemine tabi tutulur; cezanın ertelenmesinde ise denetim süresi 1–3 yıl arasında değişir. Her iki kurumda da mahkeme, sanığın denetim süresi boyunca belirli yükümlülüklere uymasını şart koşabilir. HAGB’de, denetim süresi koşulları başarıyla yerine getirilirse hüküm tamamen ortadan kalkar; cezanın ertelenmesinde ise mahkûmiyet kaydı sabit kalır ve infaz süreci yalnızca denetim süresi koşulları ihlal edilirse başlatılır.
“Adli sicil HAGB” açısından, hüküm açıklanmadığı için sanığın adli siciline işlenmez ve denetim süresi başarıyla tamamlandığında mahkûmiyet tamamen ortadan kalkar. Buna karşın cezanın ertelenmesinde mahkûmiyet açıklanır ve sabıka kaydına geçer; yalnızca infazı ertelenir. Her iki durumda da denetim süresi boyunca yükümlülüklere uyulmaz veya yeni bir kasıtlı suç işlenirse, HAGB’de hüküm açıklanır, cezanın ertelenmesinde ise ertelenen ceza infaz edilir. Böylece adli sicil HAGB ve cezanın ertelenmesi bakımından belirgin biçimde farklılık gösterir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararında, mahkûmiyet adli sicile geçmez ve kamuya açık bir sabıka kaydı oluşturmaz. Yani HAGB alan kişi, denetim süresi başarıyla tamamlandığında hukuki olarak tamamen temizlenmiş sayılır. Bununla birlikte, mahkemeler ve denetim mercileri, denetim süresi boyunca bu kararı özel kayıtlarında takip edebilir; ancak bu durum, kişinin günlük yaşamında veya resmi işlemlerinde sabıka kaydı olarak görünmez. Bu yönüyle HAGB, yeniden topluma kazandırmayı hedefleyen, sonuçları itibarıyla cezanın ertelenmesinden ayrılan bir uygulamadır.
Cezanın ertelenmesinde mahkûmiyet açıklanır ve kesinleşir, yani hüküm adli sicile işler ve sabıka kaydı oluşur. Ancak infaz süreci, mahkeme tarafından belirlenen denetim süresi boyunca geçici olarak ertelenir. Bu süre zarfında sanık, mahkemenin yüklediği denetim ve yükümlülüklere uymak zorundadır. Denetim süresi başarıyla tamamlanırsa cezanın infazı gerçekleşmez; fakat sanık yeni bir kasıtlı suç işler veya yükümlülükleri ihmal ederse ertelenen ceza infaz edilir. Bu yönüyle cezanın ertelenmesi,
HAGB’den farklı olarak mahkûmiyetin hukuki sonuçlarını doğrudan etkilemez, yalnızca infazını geçici olarak durdurur.
HAGB veya cezanın ertelenmesi sürecinde, denetim süresi boyunca sanık yeni bir kasıtlı suç işlerse veya mahkemece belirlenen yükümlülüklere uymazsa, uygulama ihlal edilmiş sayılır. HAGB’de bu durumda hüküm açıklanır ve infaz başlatılır; cezanın ertelenmesinde ise ertelenmiş ceza doğrudan infaz edilir. Ayrıca, denetim süresinde yükümlülüklerin ihlali hâkimin takdirine bağlı olarak bazı ek yaptırımlara yol açabilir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) süresince sanık, denetim süresi boyunca yeni bir kasıtlı suç işler veya mahkemece belirlenen yükümlülüklere uymazsa, HAGB ihlal edilmiş olur. Bu durumda mahkeme, daha önce açıklanmayan hükmü resmen açıklar ve cezanın infazı başlar. İhlal süreci, HAGB’nin denetim amacını korumak için tasarlanmış olup, sanığın yükümlülüklere riayet etmesini teşvik eder.
Cezanın ertelenmesi süresince sanık, mahkemenin belirlediği denetim ve yükümlülüklere uymaz veya yeni bir kasıtlı suç işlerse, ertelenen ceza derhal infaz edilir. Bu ihlal, ertelenmiş hükmün infazını başlatır; aksi takdirde denetim süresi başarıyla tamamlanırsa cezanın infazı gerçekleşmez. Böylece cezanın ertelenmesi, HAGB’den farklı olarak, mahkûmiyetin hukuki sonuçlarını etkilemeden sadece infazın geçici olarak durdurulmasını sağlar ve ihlal halinde cezai yaptırımın uygulanmasını güvence altına alır.
Sanık veya vekili, HAGB ve cezanın ertelenmesi kararlarına karşı itiraz HAGB kapsamında kararın verildiği mahkemeye başvurabilir. HAGB kararları, CMK hükümleri çerçevesinde incelenir ve denetlenir. Cezanın ertelenmesi kararlarında ise TCK ve CMK’ya göre itiraz veya temyiz yolları kullanılabilir. Bu mekanizmalar, sanığın hukuki haklarını korur ve mahkeme kararlarının denetimini güvence altına alır.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararına karşı sanık veya vekili itiraz HAGB kapsamında kararın verildiği mahkemeye başvurabilir. İtiraz, kararın tebliğinden itibaren yasal süreler içinde yapılmalıdır ve mahkeme, itirazı inceleyerek kararı onaylayabilir, bozabilir veya değiştirebilir. Bu prosedür, HAGB kararının denetlenmesini ve sanığın haklarının korunmasını amaçlar, aynı zamanda kararın hukuka uygunluğunu güvence altına alır.
Cezanın ertelenmesi kararına karşı sanık veya vekili, kanun yolu erteleme kapsamında itiraz ve temyiz yollarını kullanabilir. İtiraz, kararın verildiği mahkemeye yapılır ve CMK hükümleri çerçevesinde incelenir; temyiz ise bir üst mahkemeye başvurarak kararın hukuka uygunluğunun denetlenmesini sağlar. Bu mekanizmalar, sanığın haklarını korur ve erteleme kararlarının yargısal denetimini güvence altına alır.
HAGB, adli sicile işlenmemesi ve mahkûmiyetin denetim süresi sonunda tamamen ortadan kalkması nedeniyle temiz sicil isteyenler için avantajlıdır. Cezanın ertelenmesi ise mahkûmiyetin açıklanması ve sabıka kaydı oluşturması nedeniyle, kısa denetim süresi ve yükümlülere uyum gibi faktörler göz önünde bulundurularak tercih edilir. Sabıka durumu, suçun niteliği ve zarar giderimi, hangi yöntemin uygun olacağını belirleyen temel kriterlerdir.
HAGB ve cezanın ertelenmesi arasındaki tercih, dosyanın özelliklerine göre değişir. HAGB, özellikle hafif ve zarar görenin rızasının sağlandığı dosyalarda avantajlıdır; çünkü mahkûmiyet açıklanmaz ve adli sicile yansımaz. Cezanın ertelenmesi ise daha çok ceza sınırı düşük, sanığın sabıka geçmişi izin veren dosyalarda uygulanır; mahkûmiyet açıklanır ancak infaz ertelenir. Dosyanın suçun niteliği, ceza miktarı ve sanığın geçmişi, hangi yöntemin stratejik olarak daha uygun olduğunu belirler.
HAGB, mahkûmiyetin adli sicile işlenmemesi nedeniyle sabıka kaydı oluşturmaz ve sanığın mesleki kariyerini olumsuz etkilemez. Buna karşılık cezanın ertelenmesi, mahkûmiyetin açıklanmasıyla sabıka kaydı oluşturduğundan, özellikle kamu görevleri veya belli meslek grupları açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle, sabıka ve mesleki etkiler, hangi uygulamanın tercih edileceğinde önemli bir kriter olarak değerlendirilir.